ประเภทของโขน
การแสดงโขนจำแนกได้เป็น 5 ประเภทดังนี้
1.โขนกลางแปลง การแสดงบนพื้นดิน บริเวณลานกว้างหรือสนาม ไม่ต้องปลูกสร้างโรงแสดง ตกแต่งภูมิทันศ์และธรรมชาติโดยรอบให้เป็นฉากมีวงปี่พาทย์ 2 วง ปลูกเป็นร้านยกพื้นขึ้นทางฝ่ายพลับพลาวงหนึ่ง ทางฝ่ายลงกาวงหนึ่ง สำหรับบรรเลงเพลงหน้าพาทย์ประกอบกิริยาอาการของตัวแสดงแต่ละฝ่าย โขนกลางแปลงมีบทพายกย์ บทเจรจา แต่ไม่มีบทร้อง
รูปที่ 4. โขนกลางแปลง
การแสดงโขนกลางแปลงมีลักษณะดังนี้
2.โขนนั่งราวหรือโขนโรงนอก
เป็นการย่อรูปแบบของโขนกลางแปลงขึ้นมาแสดงบนโรง ไม่มีเตียงสำหรับตัวเอกนั่ง แต่ทำราวไม้พาดตามความยาวของโรง เมื่อโขนแต่ละตัวแสดงบทของตนแล้วต้องกลับไปนั่งบนราวซึ่งเปรียบเสมือนที่นั่งประจำตำแหน่ง มีวงปี่พาทย์ 2 วง ปลูกร้านยกพื้นสูงกว่าโรงแสดง ด้านซ้ายวงหนึ่งด้านขวาวงหนึ่ง พลัดกันบรรเลงเพลงหน้าพาทย์ต่างๆ
รูปที่ 5. โขนนั่งราว
การแสดงโขนนั่งราวมีลักษณะดังนี้
3.โขนโรงใน ต้องปลูกสร้างโรงหรือมีเวทีสำหรับแสดง เป็นการแสดงโขนปนกับละครใน คือ มีบทพากย์ เช่นเดียวกับโขนกลางแปลงและโขนนั่งราว และมีบทร้องซึ่งประกอบด้วยต้นเสียงและลูกคู่อย่างละครใน มีฉากหลังเป็นม่านอย่างละครใน สันนิษฐานกันว่าโขนโรงในน่าจะมีมาตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลายและสืบทอดมากระทั่งถึงปัจจุบัน
รูปที่ 6. โขนโรงใน
การแสดงโขนโรงในมีลักษณะดังนี้
4.โขนหน้าจอ "จอ" ในที่นี้หมายถึง จอผ้าขาวที่ใช้ในการแสดงหนังใหญ่ ภายหลังเมื่อใช้สำหรับโขนจึงดัดเเปลงเป็น "จอแขวะ" คือเจาะด้านหน้าทำประตูโดยมีซุ้มทั้งสองข้าง ประตูด้านขวาเขียนเป็นพลับพลาที่ตั้งทัพของพระราม ด้านซ้ายเป็นปราสาทราชวังอันหมายถึงกรุงลงกา
รูปที่ 7. โขนหน้าจอ
การแสดงโขนหน้าจอมีลักษณะดังนี้
5.โขนฉาก คือโขนที่มีการสร้างฉากประกอบการแสดงขึ้นบนเวที ทำนองเดียวกับการแสดงดึกดำบรรพ์แต่วิธีแสดงเป็นแบบโขนโรงใน มีบทพากย์ บทเจรจา บทร้อง ท่าเต้นและกระบวนรำ ทั้งมีฉากที่สร้างขึ้นประกอบเพื่อให้เข้ากับเหตุการณ์บรรยากาศตามที่ปรากฏในเรื่อง
รูปที่ 8. โขนฉาก
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น